Þjóðaratkvæðagreiðsla fyrir byrjendur

Stjórnmálaöflin á Íslandi standa frammi fyrir þeirri staðreynd að innan skamms á þjóðin að greiða atkvæði í svonefndri þjóðaratkvæðagreiðslu.

Við erum byrjendur, Íslendingar hafa ekki gengið til slíkra kosninga í rúm 65 ár.  Þrátt fyrir nokkuð skýr ákvæði í stjórnarskrá um afleiðingar þess þegar forsetinn skýtur máli til þjóðarinnar þá var þingið með allt niðurum sig og það voru ekki einu sinni til lög um þjóðaratkvæðagreiðslur. Margt bendir til þess að hluti stjórnmálaaflanna kæri sig ekki um að þjóðin taki þetta merkilega skref.

Málið sem við kjósum um er ekki heppilegt mál fyrir byrjendur í þjóðaratkvæðagreiðslum. Það eru ekki augljósir kostir í stöðunni og í raun ekki hægt að segja fyrir um hvert niðurstaðan leiðir okkur.

Jái-ð er skýrari kostur þótt ekki sé hægt að átta sig á öllu sem framtíðin ber í skauti sér. Nei-ið er verri kostur ef menn vilja greiða atkvæði sem leiðir til niðurstöðu. Ef engar viðræður við viðsemjendur í Icesave málinu hafa átt sér stað fyrir atkvæðagreiðsluna þá er fullkomlega óvíst hvert leiðir okkar liggja ef samningurinn er felldur.

Hér eru staðreyndir málsins:

Ísland er þátttakandi í milliríkjasamstarfi sem m.a. leyfir frjálsan flutning vöru, atvinnustarfsemi, fjármagns og búsetu milli landanna sem eru aðilar samkomulagsins (EES).

Þegar menn hafa réttindi þá fylgja því jafnframt skyldur. Það er því skylda samningsaðilanna að tryggja að í hverju landi sé öryggisnet fyrir starfsemina og fólkið sem flyst á milli landanna. Til dæmis þá gilda atvinnuleysistryggingar fyrir Pólverja sem hér starfa, annað væri tóm vitleysa.

Og reglur gilda um bankastarfsemi sbr. reglugerð um tryggingasjóði innistæðueigenda. Hérlendis eru menn að rífast um það hvort ríkið sé laust allra mála ef það hefur séð um að slíkur sjóður sé til staðar, burtséð frá því hvernig viðkomandi ríki stendur að allri umgjörð og eftirliti með starfseminni. Það mætti ætla af málflutning sumra að það nægði að hafa eina krónu í þessum tryggingasjóð og þá séu skilyrðin uppfyllt.

Andstæðingar Icesave samningsins, nei-sinnar, bera fyrir sig tvenn meginrök sem eiga ekkert sameiginlegt. Annarsvegar bera menn á borð lagaflækjur og túlkanir sem eiga að sýna að ekkert skuli greitt umfram það sem er í sjóðnum og fæst fyrir sölu þrotabús Landsbankans. Ekkert tillit skuli taka til tiltekinnar lágmarksgreiðslu sem nú nemur um 20,000 evrum.

Hinsvegar segja menn að Ísland geti ekki borgað og því sé tilgangslaust að semja um málið nema þannig að Ísland beri nánast engar byrðar af þeim samningi.

Bæði þessi sjónarmið fá stuðning frá innlendum og erlendum skríbentum, leikmönnum og lærðum fræðingum á ýmsum sviðum.

Ríkisstjórnin fylgir þeirri stefnu að besti kosturinn sé samþykkt samningsins með þeim fyrirvörum sem í honum eru. Þá muni skapast aðstæður til þess að halda áfram nauðsynlegri endurreisn og meiri sátt skapast gagnvart viðsemjendum og lánadrottnum. Falli samningurinn telja menn að harðna muni á dalnum, samskipti versna og mikill kostnaður falla á þjóðina í formi hærri vaxta, hertum skilyrðum í öllum viðskiptum landsins við útlönd og uppnámi endurreisnaráætlunarinnar sem unnin er með stuðningi AGS.

Þessi útlistun á afleiðingum þess að þjóðin segir nei er kallaður hræðsluáróður.  Margir andstæðingar samningsins, þ.á.m. Sigmundur Davíð, taka bakföll af reiði og hneysklun vegna „hræðsluáróðursins“. Sigmundur Davíð gengur reyndar svo langt að hann segir ríkisstjórnina beinlínis betla hrakspár og svartnættisyfirlýsingar frá erlendum aðilum til að hræða þjóðina til hlýðni. 

Það er snúið að andmæla málflutningi flokksformannsins.  Þetta „snilldarbragð“ hans dugar þó ekki gagnvart stjórnendum fyrirtækja sem stunda milliríkjaviðskipti. Nú verða þeir að staðgreiða vörur - Ísland er rúið öllu lánstrausti og verður áfram um sinn.

 

Athugasemdir

[Hólmfríður Bjarnadóttir, 16.1.2010 kl. 17:38]

Sigmundur Davíð er líka alveg sér á báti í þessu máli. Hann sagði um daginn að ríkisstjórnin mætti ekki vera með "áróður", einingis hlutlausr upplýsingar. Veit hann hvað eru hlutlausar uplýsingar?

Að honum slepptum er ég nokkuð viss um að íllskasti kosturinn er að segja JÁ í þjóðaratkvæðagreiðslunni, verði hún haldin. Takist ríkisstjórninni að fá Breta og Hollendinga aftur að samningaborðinu og gera samning sem flestur geta sætt sig við, þá er það auðvitað það besta. Ég er samt það raunsæ að gera mér ekki of miklar væntingar á því sviði.

[Gunnar Jóhannsson (IP-tala skráð) 16.1.2010 kl. 21:53]

Sæll Týri,

Eru óvissuþættirnir ekki jafnmiklir fyrir okkur hvort sem við segjum já eða nei?

Ég get ekki betur séð en að óvissan sem fylgir þessum samningi sé svo mikil að "worst case scenario" myndi þýða greiðsluþrot ríkissjóðs!!  Og það er einmitt það sem við sem viljum ekki samþykkja þennan samning viljum tryggja að geti ekki orðið.

Það hefur nú lítið ræst af því sem stjórnmálamenn hafa hótað að gerist ef Icesave verði ekki afgreitt strax.  Sumir tala eins og bretar og hollendingar séu tilbúinir með viðskiptabann á Ísland ef við höfnum lögunum.  Reyndar eru þetta margir af þeim sömu og sögðu að allt myndi batna hér bara ef við sendum inn umsókn til ESB.  Umsóknin ein og sér myndi senda skýr skilaboð o.s.frv. ekkert af þessu hefur gengið eftir og ég get ekki séð að íslensk fyrirtæki geti farið að versla útá krít bara ef við samþykkjum Icesave, eða varstu ekki að gefa það í skyn?

[Björn Heiðdal, 16.1.2010 kl. 22:58]

Hjálmtýr talar um skýra kosti.  Já þýði upprisu í anda Jésú Krists en Nei-ið sendi okkur beint til heljar og engar tvo þúsund krónur þó við förum yfir byrjunarreit.  Hvort Hjálmtýr trúi beinlínis þessu uppistandi leyfi ég mér að efast um.  En hann tekur þátt í þessu áróðurstríði stjórnar og stjórnarandstöðu eins og góður skáti.  

Gott dæmi um þetta uppistand hjá Týra er þegar hann vitnar í orð Davíðs Oddssonar af öllum mönnum máli sínu til stuðnings.  Eigilega kemst maður ekki mikið nær Ragnari Reykás án þess að setja á sig bartana og hattinn góða.  Annað dæmi er síðan ást sumra á þjóðaratkvæðareiðslum um t.d. fjölmiðlalögin og mikið tal um nýja stjórnaskrá með áherslu á þjóðaratkvæðagreiðslur.  En þegar kemur að máli sem snertir alla Íslendinga næstu hundraðþúsund árin heyrast orð eins og "Málið sem við kjósum um er ekki heppilegt mál fyrir byrjendur í þjóðaratkvæðagreiðslum."

Strax er Hjálmtýr og flokkakerfið komið í vörn gegn lýðræðinu og þjóðinni.  Bara ef það hentar mér ætti að standa dyrabjöllinni hjá ykkur Hólmfríði.  

[Gústaf Níelsson, 17.1.2010 kl. 01:51]

Aldrei skulið þið kommúnistarnir bregðast vondum málstað.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 09:30]

Gunnar sæll

Þú ert trúr þínum formanni og setur fram sömu rök. Hann (og þú) hefur staglast á því að ekkert af „hræðsluáróðrinum“ hafi ræst þótt þingið sé búið að ræða Icesave mánuðum saman án þess að leysa það. Það sem þið takið ekki með í reikninginn er sú staðreynd að umheimurinn hefur sýnt okkur töluverða þolinmæði meðan þingið hefru verið að samþykkja lög (í tvígang) um að þjóðin muni standa við sitt. Málið hefur ekki verið afgreiit og nú síðast kom forsetinn og bætti við einhverjum mánuðum.

Á sama tíma hefur ESB leyft okkur að sniðganga mikilvæg atriði EES samningsins og AGS hefur framkvæmt eina endurskoðun á endurreisnaráætluninni. Það að umheimurinn sýnir okkur þolinmæði hefur ekkert með sannleiksgildi þinna orða (og Simma formanns). Það er annaðhvort ykkar einfeldni eða subbulegt áróðurstrikk sem hér opinberast.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 09:34]

leiðr: sannleiksgildi þinna orða (og Simma formanns) að gera...

[Björn Heiðdal, 17.1.2010 kl. 11:06]

"umheimurinn hefur sýnt okkur töluverða þolinmæði..." 

Hér á Hjálmtýr Heiðdal við systurflokka Samfylkingarinnar í ESB löndum.  

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 11:53]

Það er þægilegt að hafa svona greinagóðan þýðanda. En það þarf að laga einhverjar skrúfur svo að hann sé ekki villigötum líkt og Google translate á stundum.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 11:58]

En Björn frændi - þú skilur ekki jákvæðan áhuga minn á þjóðaratkvæðagreiðslum. Ég tel þetta mál óheppilegt þar sem það er svo erfitt að vita hvað menn eru að kjósa um. Meira að segja spurningin verður snúin af illri nauðsyn. Þjóðaratkvæði um ýmis önnur mál eru heppilegri fyrir byrjendur. T.d. taka eigi upp herskyldu á Íslandi, eða hvort Ísland gangi í ESB eður ei.

[Sigurður Þórðarson, 17.1.2010 kl. 12:23]

Æsseifsinnar engjast af svekkelsi þeirra vilji var og er að troða þessu ofaní kok þjóðarinnar að henni forspurðri.

Sama verður uppi á teningnum þegar ESB samningurinn verður tilbúinn þá munu kratar dusta rykið af þeirri lymskulegu klásúlu að þjóðaratkvæðagreiðslan er einungis ráðgefandi. Þá skiptir máli hvort þingmenn VG munu beyja sig fyrir hótunum um stjórnarslit.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 12:54]

Sigurður er fremur niðurstöðugjarn.

[Björn Heiðdal, 17.1.2010 kl. 17:10]

Hvort til séu einfaldari spurningar til að leggja fyrir þjóðina skiptir engu máli og eru alls engin rök í þessu tilfelli.  Ef menn vilja á annað borð að þjóðin hafi eitthvað um þetta að segja!  Einföld spurning eins og "Viltu leyfa vændi á Íslandi?" væri líka ruglingsleg ef út það væri farið.  Ef þjóðin segði JÁ væri hún þá að leyfa barnavændi?  Ef hún segði NEI héldi hún þá að allt vændi gufaði upp?   Svona eru vangavelturnar um þessa Icesave spurningu.  Endalaust hægt að segja að þetta og hitt sé óljóst og ekki vitað hvað taki við.  Ef við segjum Já við þessu verður þjóðin gjaldþrota eða ekki?  Verður hún þá ekki gjaldþrota og hvað þýðir að þjóð verði gjaldþrota.

Þjóðaratkvæðagreiðslu um málið og önnur sem ekki er hægt að taka til baka eftir næstu kosningar. 

[Gunnar Jóhannsson (IP-tala skráð) 17.1.2010 kl. 22:10]

Týri,

Manstu þegar flokksbróðir þinn þvertók fyrir það að setja EES samninginn undir þjóðaratkvæði vegna þess að þjóðin væri of vitlaus til að skilja hann?  Hvað fær þig til að halda að ESB samningurinn verði eitthvað einfaldari að skilja?  Persónulega var ég alveg sammála Jóni Baldvin á sínum tíma þ.e.a.s. þjóðin var ekki nógu vel að sér til að meta áhrif samningsins og hún verður það ekki heldur þegar að ESB kemur.  Icesave hinsvegar snýst um það hvort við viljum eyða óvissunni sem fylgir núverandi samningi og segja NEI eða taka sénsinn og spila eins og spákaupmenn af verstu sort með því að segja JÁ.  Hvort vilt þú? 

[Hjálmtýr V Heiðdal, 17.1.2010 kl. 22:55]

Ég hefði talið EES samninginn auðveldari til þjóðaratkv.gr. en Icesave. ESB aðild verður einnig skýr að mínu mati - þ.e. ef menn fara ekki í sömu skotgrafirnar

og gert var í sumar v Icesave. Það mun verða Framsóknarmönnum til langvarandi skammar hvernig þingliðið ykkar ólmaðist.

Þú segir að það sé spákaupmennska að segja já.

Nú legg ég til að við setjum punkt hér og ræðum málið svona tveimur mánuðum eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna. Þú veist um mína afstöðu og ég þekki þína.

Með þessu er ég ekki að segja að við hættum að ræða málin - við tökum bara þessa stöðu sem fasta viðmiðunarpunkta.