Góð grein frá Eiríki Bergmann

Eftirfarandi grein, eftir Eirík Bergmann, birtist í Fréttablaðinu í dag.

Höfundur hittir naglann á höfuðið:

Fyrirvara verður að setja

Einkum tvennt gerir vanda Icesave-samkomulagsins illviðráðanlegan;hvorki er hægt að samþykkja það né hafna því. Við höfnun segir Ísland sig úrlögum við alþjóðasamfélagið með hörmulegum afleiðingum en með því að samþykkja þann nauðasamning sem íslensk stjórnvöld hafa gert við Breta og Hollendinga er þjóðin í heild sinni lögð að veði langt inn í framtíðina. Og jafnvel þótt vísir menn séu flínkir með reikningsstokkinn sinn er enn með öllu óvíst hvernig okkur mun reiða af næstu árin og hvort við verðum yfir höfuð borgunarþjóð fyrirþessum ógnarskuldum. Þessi er togstreitan í málinu.

Verkefnið er vissulega snúið en nú reynir á stjórnvisku íslenskra ráðamanna. Við verðum nefnilega að finna þriðju leiðina út úr ógöngunum. Sem sé einhverja aðra leið en tekist hefur að ná fram í samningum. Jafnvel blindum manni er nú orðið ljóst að dómstólaleiðin er ófær, því ekki er til sá dómstóll sem Ísland getur vísað málinu til. En mögulega eru fleiri leiðir færar. Eins og málið er nú vaxið er þjóðþingið fullvaldur okkar í málinu og til að vernda þjóð sína frá óbærilegum skuldaklafa verður þingið að setja sinn eigin fyrirvara við samkomulagið.

Hið óljósa endurskoðunarákvæði sem nú er í samkomulaginu dugir ekki til, á því verður að hnykkja all rækilega, ekki aðeins til að auðvelda þjóðréttarlega réttlætingu fyrir því að taka málið upp á nýjan leik að nokkrum árum liðnum heldur einnig til að skapa okkur betri samningsstöðu í framtíðinni.

Til að mynda getur þingið með einhliða yfirlýsingu lýst skilningi sínum á endurskoðunarákvæðinu, svo sem þeim að Ísland áskilji sér rétt til að endurmeta greiðslugetu landsins í samræmi við efnahagslega stöðu þjóðarbúsins þegar greiðslur eigi að hefjast eftir sjö ár og ljóst verði orðið hve langt eignir Landsbankans dugi upp í skuldirnar. Fyrirvarinn þarf enn fremur að verja okkur fyrir hugsanlegri málshöfðun erlendra kröfuhafa vegna neyðarlaganna, sem séað Icesave-samkomulagið falli úr gildi verði neyðarlögin dæmd ólögleg.

Með þessari leið vinnst tvennt í einu; Ísland kemst aftur í samfélag þjóðanna en fyrirvarinn forðar okkur frá því að binda þjóðina í báða skó. Fari allt á versta veg geta íslensk stjórnvöld haldið því fram að fyrirvari þingsins meini þeim hærri greiðslur en þjóðarbúið ráði vel við. Þá verður það í höndum nýrra stjórnvalda í Bretlandi og Hollandi að eiga við ný stjórnvöld á Íslandi í málinu. Verði Ísland komið inn í Evrópusambandið á þeim tíma verður þá einnig hægt að vísa málinu til Evrópudómstólsins, sem við höfum ekki möguleika á nú.

Sumir segja að of áhættusamt sé að setja slíkan einhliða fyrirvara því þá geti Bretar og Hollendingar rift samkomulaginu. Erfitt er um slíkt að spá, en það væri í það minnsta mun betri staða en að þingið okkar hafni samkomulaginu sem ríkisstjórnin hefur gert og afneiti þar með allri ábyrgð í málinu. Munum að þetta var alíslenskur banki, sem starfaði á íslenskum leyfum,samkvæmt íslenskum lögum og íslensku eftirliti sem dró allt þetta fé til sínfrá breskum og hollenskum sparifjáreigendum. Við skulum allavega gera okkur ljósa grein fyrir því að þjóð sem segir sig úr lögum við nágranna sína verður að vera tilbúin að lifa útlagalífi. Fyrirvaraleiðin fer hins vegar bil beggja, við viðurkennum ábyrgð ríkisins en verndum þjóðina um leið. Satt að segja virðist þetta eina færa leiðin út úr vandanum.

Eigi að síður er ég ekkert svo ýkja bjartsýnn á að svona lausn muni ná fram að ganga, mögulega strandar hún á þrashefð Alþingis. Það getur nefnilega verið að þingmenn telji það ekki endilega henta sínum pólitísku hagsmunum að sameinast um viðlíka lausn. Stjórnarliðar vilja standa við þann samning sem stjórnvöld hafa þegar gert við Breta og Hollendinga en stjórnarandstaðan vill fyrir alla muni fella samninginn og koma þannig pólitísku höggi á ríkisstjórnina. Því getur farið svo að hefðbundin átök stjórnar og stjórnarandstöðu muni koma í veg fyrir að fyrirvaraleiðin verði farin, jafnvel þótt hún falli best að hagsmunum íslensku þjóðarinnar.

Athugasemdir

[Björn Heiðdal, 8.7.2009 kl. 15:12]

Ertu nokkuð að bakka í þessu máli?  Þú gerðir grín að mér þegar ég setti fram svipaðar skoðanir en þegar herra Bergmann mælir er sem gull sé um að ræða.  Það er algjörlega óábyrgt að taka lán sem ekki er hægt að borga.  Sérstaklega ef þú ætlar síðan að láta mömmu þína borga og hverfa sjálfur úr landi.

[Þór Ludwig Stiefel TORA, 8.7.2009 kl. 15:26]

Þú segir: " Munum að þetta var alíslenskur banki, sem starfaði á íslenskum leyfum,samkvæmt íslenskum lögum og íslensku eftirliti sem dró allt þetta fé til sínfrá breskum og hollenskum sparifjáreigendum."

Já Bankinn átti lögheimili á Íslandi en hann starfaði samkvæmt alþjóðalögum og að fullu (að því best er vitað) í samræmi við lög og reglur EES samningsins. Á allan hátt var þetta alþjóðlegur banki. Þetta með útibú eða dótturfélag er tækniatriði og á ekki að skipta máli. Bankastarfsemi af því tagi sem um ræðir er algerlega alþjóðleg í eðli sínu og verður að takast á við málið samkvæmt alþjóðalögum. Ég spyr: Hefði Landsbanki Íslands hf. verið alíslenskur ef að hann hefði haft lögfesti á Íslandi en hlutabréf verið 100% í eigu t.d. breskra þegna? Íslenska bankaklúðrið hefur varpað ljósi á meingallaðan reglugerðaramma ESB varðandi bankastarfsemi, um það eru fæestir sammála og á því verður líklega tekið - eigum við Íslendingar einir að bera kostnað af því?

En aðalatriðið er þetta: Lansbanki Íslands hf. var EINKA banki, ekki ríkisbanki og þ.a.l. ekki með ríkistryggingu á bak við sig. Íslenska þjóðin er ekki að hlaupast undan NEINUM ábyrgðum með því að benda á þessa augljósu staðreynd. Málið varðandi Icesave er í raun afar einfalt: Íslenska ríkið greiðir út lágmarkstrygginguna og fær forgangskröfur í þrotabúið. Ef að íslenska ríkið hefur ekki efni á því að greiða strax í dag þá verða innistæðueigendur að bíða eftir því að eignir verða seldar - það á ekki að þvinga íslenska ríkið til að taka lán og það á okurvöxtum til að greiða þessar tryggingar - það er ekkert í neinum samningum sem kveður á um slíkt.

[Guðmundur Jónsson (IP-tala skráð) 8.7.2009 kl. 20:27]

"Við höfnun segir Ísland sig úrlögum við alþjóðasamfélagið með hörmulegum afleiðingum "

Aljóðasamfélagið telur nú rúmlega 6000 miljón manns.

í EU eru 500 miljón manns eða um 8%.

Til að geta fjallað málefnalega um stöðu íslands á alþjóðavetfangi er frumskilyrði að menn að sjá allan heiminn í einu ekki bara eitt lítið horn af honum.

[Gísli Ingvarsson, 9.7.2009 kl. 09:05]

Það virðist vera komið þannig fyrir okkar þjóðarhag að við verðum að samþykkja IceSave með eða án fyrirvara. Hvort sem er og án Icesafe skuldbindinganna eru skuldir þjóðarbúsins svo gríðarlegar að þjóðargjaldþrot er alveg inn í myndinni. Við verðum að búa okkur undir slíkar aðstæður. Það verður líklega þegar þessi ríkisstjórn fellur og næsta tekur við.

[Júlíus Björnsson, 9.7.2009 kl. 09:35]

Þar eð þessi tilskipun getur EKKI skuldbundið meðlimaríkin eða lögmæt yfirvöld þeirra hvað varðar innlánara, úr því að þau hafa séð um stofnun eða opinbera viðurkenningu eins eða fleiri kerfa sem ábyrgjast innistæðurnar eða lánastofnanirnar sjálfar og tryggja skaðbætur eða vernd innlánaranna í aðstæðum sem þessi tilskipun skilgreinir;